Parallel aan ons bloedvatenstelsel loopt een tweede vaatstelsel door ons lichaam dat minstens zo belangrijk en twee keer zo lang is, het lymfestelsel. Toch weten veel mensen nauwelijks van het bestaan ​​ervan of wat het eigenlijk doet. Dokter Ted van Essen legt uit. 

Het lymfestelsel is, net als ons bloedvatenstelsel, een systeem van grotere en kleinere vaten en vaten door het hele lichaam waarin zich een kleurloze vloeistof bevindt, de lymfevloeistof. Dit lymfevocht transporteert ook stoffen, net als de bloedvaten. Maar in tegenstelling tot de bloedvaten, gaat het er niet om dat voedingsstoffen naar de cellen en weefsels worden getransporteerd. Het gaat om het transporteren en verwerken van afvalstoffen, beschadigde lichaamscellen en ongunstige indringers en ziekteverwekkers die door de lymfe worden opgepikt, onschadelijk gemaakt en afgevoerd. Het lymfestelsel werkt dus als een filter- en reinigingsdienst voor het lichaam en is een belangrijk onderdeel van het immuunsysteem. De meeste lymfe komt trouwens uit het spijsverteringsstelsel. Ongeveer 40 procent komt uit de darm en dezelfde hoeveelheid uit de lever. De lymfe uit de darm is te herkennen aan zijn melkachtige kleur, vanwege het hoge gehalte aan vetten.

De vloeistof die de lymfevaten afvoeren is weefselvloeistof, vloeistof die in de weefsels terecht is gekomen doordat de bloeddruk altijd vloeistof via de bloedvaten naar de omliggende gebieden lekt. Dit kan er natuurlijk voor zorgen dat het weefsel opzwelt, maar daar zijn de lymfevaten voor. Deze vaten nemen die vloeistof weer op, compleet met de daarin aanwezige eiwitten, afvalstoffen, bacteriën en andere ziekteverwekkers en transporteren het naar de lymfeklieren: knooppunten waar lymfevaten samenkomen. Dergelijke lymfeklieren bevinden zich op veel plaatsen in het lichaam, zoals in de nek, oksels, liezen, maar ook rond de longen en het hart en achter in de buikholte.

De lymfeklieren bevatten veel witte bloedcellen, zogenaamde lymfocyten, die in het beenmerg en de milt worden aangemaakt en bacteriën en virussen kunnen neutraliseren. Als je een infectie hebt, heb je vaak last van gezwollen lymfeklieren, die moeten extra hard werken. Verder verwijderen de lymfeklieren afvalstoffen zoals verteringsproducten, ontstekingsproducten, eiwitten en vetten uit het lymfevocht. Na het passeren van zo'n 'zuiveringsstation' gaat het lymfevocht schoon en goed door het lichaam; het wordt door een soort klepsysteem door steeds grotere bloedvaten naar het hart gedreven en keert uiteindelijk terug naar de bloedbaan in de nek. Het lymfestelsel is zeer uitgebreid, als alle lymfevaten achter elkaar zouden liggen, zouden we uitkomen op 200.000 km, twee keer zo lang als het bloedvatenstelsel, en het geeft ongeveer 4 liter gezuiverd lymfevocht terug aan de bloedbaan elke dag.

Het lymfestelsel speelt een grote rol bij de vochthuishouding in ons lichaam. Er kunnen zich omstandigheden voordoen waarbij de lymfevaten de vloeistof niet goed kunnen verwerken en afvoeren en die vloeistof zich ophoopt in de weefsels. Dat heet oedeem. Daarnaast kunnen lichaamsdelen zoals armen of benen opzwellen, maar het is nog gevaarlijker wanneer het lymfevocht zich ophoopt in de buik- of longholte, of rond het hart, omdat vitale functies zoals hartslag of ademhaling in gevaar kunnen komen. Dat kan levensbedreigend zijn.

Soms is lymfoedeem aangeboren: dan zijn de lymfevaten of klieren in de baarmoeder niet goed gevormd en te zwak om de vloeistof goed naar het hart te duwen, dan wordt de druk op de vaatwanden te groot en ontstaan ​​er lekkages. We noemen dit primair lymfoedeem. Secundair lymfoedeem is oedeem dat ontstaat als gevolg van infectie, verwonding of operatie. Lymfoedeem kan ernstige gevolgen hebben. Doordat de arm zwaar aanvoelt kunnen er schouder- en nekklachten ontstaan ​​en kunnen de arm en schouder minder goed bewegen. Oedeem in de benen kan voor rugklachten zorgen, de zware benen kunnen de voeten en enkels overbelasten met daaropvolgend loopproblemen en schoenen die niet meer passen, en doordat je minder beweegt, heb je ook weer overgewicht waardoor alles nog erger wordt. Bovendien zijn de gezwollen delen van het lichaam vatbaar voor infecties, erysipelas en eczeem.

Therapeuten kunnen manuele lymfedrainage, een speciaal soort massage, uitvoeren bij een patiënt die het overtollige lymfevocht afvoert. Er wordt dan een compressieverband aangebracht om te voorkomen dat het lymfevocht terugstroomt. In de eerste fase is dit vaak 1 tot 2 keer per dag nodig. Na enkele weken wordt dit teruggebracht tot 1 of 2 keer per week en gaan medische compressiekousen een grotere rol spelen. Dit zijn speciale kousen voor de arm of het been die een constante druk uitoefenen op het betreffende lichaamsdeel en die niet in huidplooien komen en niet knellen. Dergelijke compressiekousen worden op maat gemaakt. In het UMC Maastricht wordt een operatierobot getest waarmee een verbinding kan worden gemaakt tussen een heel klein lymfevat en een bloedvat. Dan kan de opgehoopte lymfe weer weglopen. Het RadboudUMC heeft een techniek in huis om een ​​lekkage in het lymfestelsel op te sporen en te repareren door het injecteren van een soort lijmplug.

Beweging is essentieel voor een goede doorstroming van het lymfevocht. Het lymfestelsel heeft kleppen die ervoor zorgen dat de vloeistof de goede kant op stroomt en daarvoor zijn de lymfevaten voorzien van glad spierweefsel. Door pulserende samentrekking stroomt de lymfe van het ene compartiment tussen 2 kleppen naar het volgende. De 'massage' van bewegende spieren, zoals de ademhalingsspieren, helpt hierbij. Hoe meer je beweegt, hoe beter de lymfe door je lichaam stroomt. Dit verklaart ook waarom mensen vaak gezwollen voeten of enkels krijgen als ze lang stilzitten.

Dit onderwerp komt aan bod in Time for MAX op dinsdag 18 februari 2020.

Van dinsdag 18 februari t/m woensdag 19 februari 10.00 uur kunt u bij dr. Ted van Essen terecht met vragen over het lymfestelsel. Andere vragen worden niet beantwoord. Na woensdag 18 februari 2020 kun je natuurlijk een reactie achterlaten, maar deze wordt niet meer beantwoord. Dit is geen persoonlijk advies! De arts moet u hiervoor immers goed kennen. Dokter Ted geeft u graag algemene informatie en achtergrondinformatie over het onderwerp dat in Time for MAX aan de orde komt.

U dient zich eerst te registreren en in te loggen om uw vraag te kunnen stellen. Uw e-mailadres is niet zichtbaar voor anderen en u kunt een fictieve naam invullen. De naam die je achterlaat is zichtbaar. Om uw privacy te beschermen, verzoeken wij u geen persoonlijke informatie op te nemen in uw bijdrage.

Je moet inloggen om een ​​reactie te plaatsen.

Ik heb last van oedeem in mijn linkerbeen 9 weken geleden ben ik geopereerd aan mijn linkerknie (compleet nieuwe knieprothese) en sindsdien heb ik weer een heel dik linkerbeen wat voor de nodige pijn zorgt

meer dan 30 jaar geleden een zeer ernstig auto-ongeluk gehad en door de vele operaties ook veel last gehad van hele dikke benen, nu was ik er zo goed als van gelukkig en nu sinds 9 december 2019 (datum operatie linkerknie) Ik heb nu weer een heel dik been hoorde ik je zeggen in de uitzending van Max Today dat ze in Eindhoven wel wat kunnen doen met een robot

Ik kom zelf uit Geldrop en zou heel graag van jullie willen weten of ze mij in Eindhoven kunnen helpen met mijn oedeem in mijn been

Ik had destijds veel erysipelas in beide benen door ophoping van vocht wat vaak leidde tot ziekenhuisopname elke keer had ik ook een hele forse erysipelas met hoge koorts toen ik op vakantie was in Spanje en we haastig moesten terugkeren naar Eindhoven per direct weer opgenomen in het ziekenhuis.

nu ben ik erg bang nu na mijn knieoperatie dat ik meteen weer erysipelas in mijn linkerbeen krijg en dat ik binnenkort heel bang zal zijn dat ik ooit mijn been zal moeten opgeven

KUN JE MIJ MOGELIJK LEIDEN OVER HET OEDEEM IN MIJN LINKERBEEN?

of kunt u mij eventueel in contact brengen met een arts die dit goed kan behandelen

Ik kijk ernaar uit om snel van je te horen

Met vriendelijke groet, Bert de Jonge

Na een knieoperatie komt het vaak voor dat het been nog een tijdje dik blijft. Een compressieverband of eventueel een elastische kous is de oplossing. Meestal heeft dit een vasculaire oorzaak en is het tijdelijk. Dat is anders dan het lymfoedeem na het sluiten van de lymfevaten. Ik denk dat het in jouw geval het beste is om even af ​​te wachten. Maar van een afstand kan ik het niet goed beoordelen, dus laat je huisarts er even naar kijken!

Ik wil ook graag reageren op de uitzending. Ik kreeg lymfoedeem toen ik 15 was, al werd het niet meteen herkend. Ik had van de ene op de andere dag een heel dik been. Na een paar jaar worstelen was Dr. Nieuborg tijdens de koffie op tv. Dankzij een tip van mijn moeder en de medewerking van een arts kwam ik daar terecht. dr. Nieuborg heeft me geopereerd, dus ik heb verschillende shunts in mijn been. Als ik deze veel te jong overleden arts niet had gehad, had ik echt "olifantenbenen" gehad. dr. Nieuborg was de eerste vaatchirurg in Nederland. Dit gebeurde allemaal eind jaren 80

Meld u hier gratis aan voor onze nieuwsbrief. Elke vrijdag- en dinsdagochtend in je mailbox.

Meld u hier gratis aan voor onze nieuwsbrief. Elke vrijdag- en dinsdagochtend in je mailbox.